Mendeko borroka (Assalto a Roma)

Udalaitz

70eko hamarkadako Erroman kokatu du Fertxu Izquierdok bere lehen eleberria, zinema eta errealitatea lotuz

1972an heldu zen Bruce Lee Erromara, bere hirugarren filma zen The Way of the Dragon grabatzera. Chuck Norris borrokalari estatubatuarraren eta Leeren Koliseo aurreko norgehiagokarekin bukatzen da filma, borroka arteen zaleek mendeko borroka deitzen dutenarekin, eta hori hartu du Fertxu Izquierdok Pamiela argitaletxearekin atera duen bere lehen eleberriaren izenburutzat: Mendeko borroka (Assalto a Roma).

Ez da hori liburuan kontatzen den borroka bakarra, ordea, beste gatazka bat azaltzeko erabiltzen baita Leeren eta Norrisen artekoa: Italian 70eko hamarkadan izandakoa, hain zuzen ere: «faxismotik datorren gizarte baten eta gizarte justuago baten alde lanean dabilen jendearen arteko borroka». Boterea lortzera hel zitekeen alderdi komunista Italian (PCI), Izquierdoren iritziz, «estoldetako borrokengatik» izan ez balitz, eta gertaera horiek hartu nahi izan ditut abiapuntutzat.

Erroma erreala, eta zinematografikoa. Zinema eta errealitatea, fantasia eta historia etengabe elkar gurutzatzen baitira Izquierdoren eleberrian. Felliniren filmei eginiko keinuak, italiar kantagintza, gertakari historikoak, literatura, kantagintza... eta gastronomia hori guztia bilduz, mahaiaren edo Italiako jakiren baten inguruan garatzen baitira kontakizun guztiak. Hori da eleberriaren egitura ere, menu moduko bat, atalez atal; Antipasto, Primo Piatto, Secondo Piatto eta Contono.

Gure iritziz liburu atipikoa eta sorpresaz betea da, horretxegatik pasaden larunbatetik (09-11-27) prest dago bere ibilaldia hasteko Udalaitz mendian utzi baikenuen zuen gozamenerako.

Apokalipsia guztioi erakutsia

Pagasarri
Neolitikoan hasten den eta 2050. urtean amaitzen den idazlan honek, historia, politika eta sexua nahasten ditu, sorreran Euskal Herria gertaera akzidental bat izan zela proposatuz, baina, halaber, 2050. urtean independentzia lortuko duela aldarrikatuz— jakina, inork espero ez duen moduan. Euskal Herrian egun nagusi den errealismo serio eta nihilistaren aurka, Gabilondok ironia, kritika, barrea, irakurtzeko plazera eta guztiok barnean daramatzagun desira eta pasiorik indartsu eta ilunenak inbokatzen ditu.

Aulki bat elurretan

Gorbeia

Ez nuen bitan pentsatu. Idoiak esan zidanean Pilarrean Gorbeiara joango zela, pentsatu nuen liburua uzteko egun aproposa zela. Ez pentsa, Idoia ez da oso mendizalea, horrexegatik iruditu zitzaidan Uxue Alberdiren “Aulki bat elurretan” ezin hobea zela, nekatuz gero atsedena hartzeko parada izango baitzuen.

Hori dela eta, liburuaren lehengo orri zurian “Nork” jartzen duen tokian, Idoia ipini nuen, Idoia baita nire lagunaren izena, “Non” agertzen denean Gorbeia gehitu nuen, bertan utziko baitzuen, eta “Noiz” betetzean, urriaren 12a, eskribitu nuen. “Ene bada… hispanitate eguna” pentsatu nuen. Ondoren, Gorbeiako gurutzea espainiako banderarekin “apainduta” ikusi nuen, eta Xakilixutek azaltzen duen eszeptizismo keinua etorri zitzaidan burura, zerbait tokiz kanpo egongo balitz bezala, alegia. Jai eguna, zer dela eta, nik ez badut ezer ospatu behar. Eta jaiegunak sakratuak izan arren, horretan gustura joango nintzateke lanera pentsatu nuen. Eta hamaikagarren aldiz neure buruari galdetu nion ea noiz arte eman beharko dudan nire identitatea errebindikatzen.

Jatetxe dotore batean bazkaltzen ari nintzen, Anboto parean. Sakeleko telafonoari erreparatu nion. Idoia zen: “Gorbeian nago, liburua tontorrean utzi dut. Hotza egiten du, eta buzoia txiki-txikia da, espero dut denbora gutxi ematea barruan batere eroso ez baitago” . Eta halaxe izango dela ziur nago, Euskal Herrian bide guztiak Gorbeiara doaz eta.

Taldeko ekintza honi esker, aurten inoiz baino gehiago irakurri dut euskaraz. Hori dela eta, esango nuke momentuko euskarazko literaturak emakume izena duela, eta haiei guztiei (Uxue Alberdi, Karmele Jaio, Katixa Agirre, Eider Rodriguez) eskerrak eman nahi dizkiet euskaraz irakurtzen asko disfrutatu dudalako. Emakume gazteak dira eta istorio erakargarriak, hunkigarriak, hurbilak, eskaintzen dizkigute.

Ea zuek ere nik beste disfrutatzen duzuen bai mendira igotzen bai euskaraz irakurtzen!

Oraindik aurrera Gorbeian Harkaitz Canoren esanetan: Suedian girotutako istorio gazi-gozoak irakurleen esku.